به گزارش خبرگزاری حوزه، میثم توکلی بینا، عصر روز گذشته در نشست تخصصی "نمادهای عاشورایی؛ تاملی در حکمت پیدایش و پویایی" که در مدرسه اسلامی هنر، در قم برگزار شد، با ذکر این مطلب که نماد، باید جزییات فرهنگی خاص را دلالت کند، گفت: در این حوزه باید به جنس نمادهای عاشورایی توجه و دقت کرد؛ جنس شناسی یکی از مهم‌ترین مباحثی است که در نمادشناسی عاشورایی کاربرد دارد.
عضو هیئت علمی انجمن فلسفه و حکمت با اشاره به این که نماد زمانی معنا می‌یابد که مدلول انحرافی داشته باشد، ادامه داد: نماد، شکل و ماکت یک مدلول نیست، بلکه دال بر آن است.
وی افزود: نمادهای عاشورایی حاوی واژگان، رسوم، فلزات و ... است که هر کدام دال بر فرهنگ و حقیقت عاشوراست که غیر از این حوزه شناخته شده نیست.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: یکی از مسایلی که در تعامل بین نماد و فرهنگ باید به آن توجه کرد، آن است که نماد در حقیقت توضیح دهنده فرهنگ است و فرهنگ نیز بر نماد دلالت می کند.
وی افزود: نماد برای مردم از یک مدلول و حادثه دلالت می کند و آن را توضیح می دهد که در فرهنگ عاشورایی این حادثه خیال و افسانه نیست، بلکه یک واقعیت عینی بوده است؛ یکی از مهم‌ترین این نمادها، نمادهای واژگانی است که کم کم وارد ادبیات مردم شده و اگر کسی حقیقت آن را نداند، متوجه منظور نمی‌شود.
توکلی بینا تصریح کرد: بسیاری از رسومی چون تغزیه خوانی، مشعل گردانی، گِل مالی و... نیز به نماد فرهنگ عاشورا تبدیل شده اند و در جای دیگر معنایی ندارند؛ نکته دیگر آن که نماد شناسی به مانند زبان شناسی است؛ زیرا ممکن است یک لغت در خارج از جمله معنا وکاربردی ندارد؛ رابطه نماد و جامعه نیز بسیار مهم است.
وی با ذکر این مطلب که یک فرد نمی تواند نماد تولید کند، یادآور شد: فرد تنها می تواند یک کار شخصی را انجام دهد و تبدیل آن به نماد مکانیزم خاصی را می طلبد که نتیجه آن، اقبال عمومی و پذیرش است.
این مدرس دانشگاه با اشاره به این که پذیرش عمومی مکانیزمی دارد که اگر این مکانیزم اجرا نشود، نمی توان انتظار پذیرش آن را داشت، یادآور شد: در بحث های ناظر به جامعه و زبان، باید فقط توصیف کرد و اگر دیدگاه تحمیلی داشته باشیم مورد انتقاد قرار می گیریم. در نمادشناسی نیز باید صرفا توصیف کنیم و نباید نگاهی تحمیلی داشته باشیم.
وی تصریح کرد: نمادهای دینی و عاشورایی به حدی با روح و جان مردم ما عجین شده اند که اگر در دهه محرم در کشوری دیگر زندگی کنیم، به خوبی می توانیم اهمیت این نمادها را در شور درونی حس نماییم.
عضو هیئت علمی انجمن حکمت و فلسفه، نمادهای شیعی و عاشورایی را نمادهای دینی خواند و افزود: این نمادها برایند شور و احساس و شیفتگی است؛ اینجاست که عاشورا و هنر عاشورایی در حوزه دین، اوجی عجیب پیدا می کند.
توکلی بینا تصریح کرد: هنرمند آیینی برای ساخت نماد کار سختی ندارد، چون می‌داند که باید از روی یک سری المان های عینی کار کند و نیازی به تخیل محوری زیاد ندارد؛ هنر و علم در کنار هم دین را به جلو می برند و اگر هر یک از این دو پر و بال نداشته باشد این دین نمی تواند به راحتی به حرکت خود ادامه دهد.
این کارشناس فلسفه هنر خاطرنشان کرد: نمادهای دینی و عاشورایی به راحتی در بین مردم رواج پیدا می‌کنند، به شرطی که هم ظرافت هنری داشته باشند و هم گیرایی.
وی در پایان تاکید کرد: فرهنگ عمومی ما با هنر گره خورده و اگر بخواهیم نمادسازی کنیم، باید این نماد به عاشورا دلالت داشته باشد وگرنه مورد قبول مردم واقع نمی‌شود.
